بررسی تنوع و ارزیابی روابط بین عملکرد و اجزای عملکرد کلزا به روش های چندمتغیره

استفاده از روش های آماری چندمتغیره در بررسی صفات مختلف ژنوتیپ های گوناگون منجر به مشخص شدن ابعاد متفاوت صفات گیاهان زراعی شده است. به منظور مطالعه تنوع و ارتباط بین عملکرد و اجزای عملکرد دانه کلزا، روی 36 ژنوتیپ کلزا در قالب طرح لاتیس ساده 6 × 6 دو تکرار به کار گرفته شد. نتایج تجزیه واریانس اولیه نشان داد که می توان تجزیه و تحلیل را به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی ادامه داد. در مجموع، 13 صفت مربوط به اجزای عملکرد و عملکرد دانه در این تحقیق مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصل از تجزیه داده ها نشان داد که از نظر بسیاری صفات مورد بررسی، تنوع قابل توجهی بین ژنوتیپ ها وجود داشت. عملکرد دانه کلزا دارای همبستگی مثبتی با وزن هزار دانه، شاخص برداشت، تعداد شاخه فرعی در بوته و طول دوره رسیدگی بود. در رگرسیون گام به گام عملکرد با سایر صفات، وزن هزار دانه و پایان گل دهی بیشترین تغییرات عملکرد دانه را توجیه کردند. نتایج به دست آمده از تجزیه علیت نیز نشان داد که صفات وزن هزار دانه و پایان گل دهی اثر مستقیم قابل توجهی بر عملکرد دانه دارند. تجزیه خوشه ای و استفاده از تجزیه واریانس چند متغیره نیز ژنوتیپ ها را به 5 خوشه متفاوت تقسیم کرد. به طوری که براساس عملکرد دانه و ورن هزار دانه، ژنوتیپ های موجود در خوشه پنجم و براساس بیشترین تعداد خورجین در بوته، ژنوتیپ های خوشه سوم مورد توجه قرار گرفتند. به طورکلی، مهم ترین صفت تأثیرگذار بر عملکرد دانه کلزا، وزن هزار دانه بود که می تواند برای انتخاب غیرمستقیم عملکرد دانه در نسل های در حال تفرق مورد استفاده قرار گیرد.